«Τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και οι ψευδοπροφήτες» Εγκύκλιο Σημείωμα Ι.Σ. Εκκλησίας της Ελλάδος
Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
Μία εβδομάδα μετά την Εορτή της Πεντηκοστής, κατά την οποία φανερώθηκε η Εκκλησία του Χριστού στον κόσμο, τιμούμε τα γεννήματα αυτής της «καινής κτίσεως» της Χάριτος, της Εκκλησίας δηλαδή, που είναι όλοι οι Άγιοι του Θεού, οι αληθινά Πνευματοφόροι άνθρωποι.
Το Πανάγιο Πνεύμα είναι η πηγή της Αγιότητος και όλων των χαρισμάτων. Χαρίζει την θεοποιό Χάρη ανάλογα με την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου «καθώς βούλεται»[1]. Κατά τους θεοφόρους Πατέρες η εργασία των εντολών και η προσευχή είναι αιτίες χορηγήσεως της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος. «Κατ’ αναλογίαν της εργασίας των εντολών», γράφει ο Άγιος Μάρκος ο Ασκητής, όχι οι ακροατές, αλλά οι ποιητές του νόμου θα γίνουν κατοικητήρια του Παναγίου Πνεύματος[2]. Κατά την διδασκαλία των Αγίων, αυτό στο οποίο μπορούμε να μετάσχουμε δεν είναι η ουσία του Θεού, αλλά η ενέργεια. Αυτή η ενέργεια ονομάζεται θεοποιός Χάρη, Φως και Πνεύμα Θεού και οδηγεί τον άνθρωπο στην θέωση[3]. Οι ταπεινοί γίνονται αποδέκτες της Χάριτος του Θεού. Μόνον αυτοί μπορούν να αποφανθούν μετά βεβαιότητος για τα παρόντα και τα μέλλοντα, να διακρίνουν πού υπάρχει αλήθεια και πού το ψεύδος. Οι Άγιοι και θεόπτες των χαρισμάτων δεν κομπάζουν, αλλά ταπεινώνονται ακόμη περισσότερο μετά την θεία Επίσκεψη. Αντίθετα, οι στερούμενοι της Χάριτος είναι ψευδοπροφήτες, πλανώντες και πλανώμενοι, λύκοι βαρείς μη φειδόμενοι των λογικών προβάτων της Εκκλησίας και διακατέχονται από πνεύμα υπερηφανείας και κενοδοξίας. Το φαινόμενο αυτό των ψευδοαγίων υπάρχει σε κάθε εποχή.
Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός έδωσε πολλούς και μεγάλους προφήτες. Όπως παρατηρεί ο σοφός Σολομώντας, η Σοφία του Θεού κατά καιρούς μεταβαίνοντας σε όσιες ψυχές κατασκευάζει φίλους Θεού και προφήτες[4]. Όμως ταυτόχρονα παρουσιάσθηκαν και πολλοί ψευδοπροφήτες στον λαό του Ισραήλ[5]. Ήδη από την αρχή ο Κύριος προειδοποίησε τον λαό Του γι’ αυτούς και έδωσε ως χαρακτηριστικό σημάδι αναγνωρίσεώς τους την παρέκκλιση από την αληθινή πίστη[6]. Οι ψευδοπροφήτες δεν μιλούσαν «από στόματος Κυρίου»[7], αλλά «από καρδίας αυτών»[8]. Δεν τους απέστελλε ο Θεός και αυτοί έσπευδαν να προφητεύουν, δεν λαλούσε προς αυτούς ο Θεός και αυτοί προφήτευαν[9]. Για να αρέσουν και να γίνουν αποδεκτοί χρησιμοποιούσαν την κολακεία. Ενώ έβλεπαν ότι ο λαός είχε απωθήσει τον λόγο του Κυρίου, του προφήτευαν ότι θα απολαμβάνει πραγματική ειρήνη[10]. Αποτέλεσμα ήταν να εξαπατούν τον λαό με τις ψευδείς προφητείες τους και να τον οδηγούν στην καταστροφή[11]. Γι’ αυτό στο τέλος καταντροπιάζονταν, γίνονταν καταγέλαστοι και έπεφταν σε τέλεια καταφρόνηση και ανυποληψία από τον λαό[12]. Εμφανίζονταν «ως αλώπεκες εν ταις ερήμοις» [13]. Δηλαδή όπως οι αλεπούδες αγαπούν να κυκλοφορούν σε έρημα μέρη, έτσι και οι ψευδοπροφήτες εμφανίζονταν κατ’ εξοχήν σε εποχές κατά τις οποίες ο λαός λόγω της ασέβειας και της αμαρτίας είχε ερημωθεί από την θεία Χάρη και προστασία.
Στην Καινή Διαθήκη ομοίως «πολλοί ψευδοπροφήται εξεληλύθασιν εις τον κόσμον» [14]. Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός ήδη από την αρχή του κηρύγματός Του, στην επί του Όρους Ομιλία, εφιστά την προσοχή των πιστών αναφορικά με τους ψευδοπροφήτες, οι οποίοι έρχονται προς αυτούς με ενδύματα προβάτων, αλλά από μέσα είναι άρπαγες λύκοι[15]. Τα αμαρτωλά έργα τους αποτελούν τρανές αποδείξεις ότι δεν είναι δοχεία της Χάριτος του Θεού[16]. Μάλιστα ο Χριστός έχει προφητεύσει ότι όσο θα περνούν τα χρόνια και θα πληθαίνει η ανομία, θα αυξάνονται οι ψευδοπροφήτες και πολλούς θα παρασύρουν στις πλάνες τους[17]. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι να δημιουργούν στην Εκκλησία διχοστασίες και σκάνδαλα, να ενεργούν αντίθετα προς την διδαχή της παραδόσεως της Εκκλησίας, να μην υπηρετούν τον Κύριο, αλλά τα προσωπικά τους συμφέροντα και να χρησιμοποιούν τα κολακευτικά και ευγενικά λόγια για να εξαπατήσουν τις καρδιές των αγαθών ανθρώπων[18]. Με ένα λόγο οι ψευδοπροφήτες και όλοι γενικά οι πλανεμένοι άνθρωποι είναι τα ζιζάνια που φύτευσε ο διάβολος στον αγρό του Κυρίου για να μην τελεσφορήσει το έργο της θείας Οικονομίας για την σωτηρία των ανθρώπων[19].
Στην σημερινή εποχή πλήθυναν οι εντός της Εκκλησίας ψευδοπροφήτες, οι οποίοι έχουν παρασύρει έναν αριθμό πιστών και κινδυνεύουν να καταλήξουν σε σχίσμα ή αίρεση. Άλλοι από αυτούς έχουν αυτοδιορισθεί διδάσκαλοι και μελλοντολόγοι και ταράσσουν τους πιστούς με διάφορες κινδυνολογίες. Άλλοι παρερμηνεύουν λόγια συγχρόνων ή και παλαιοτέρων Αγίων και τα παρουσιάζουν σύμφωνα με τον δικό τους τρόπο σκέψης. Άλλοι αναφέρονται σε ανώνυμους γέροντες ή γερόντισσες που βρίσκονται εν ζωή, οι οποίοι προφητεύουν επικείμενες καταστροφές και πολέμους και αρκετές φορές μάλιστα θέτουν και συγκεκριμένες ημερομηνίες, και όταν δεν πραγματοποιηθούν, αντί να σιωπήσουν από ντροπή, δεν χάνουν την διάθεσή τους, αλλά θέτουν εκ νέου άλλες ημερομηνίες. Άλλοι επίσης εμφανίζουν ιερά αντικείμενα που δακρύζουν, αιμορροούν και παρουσιάζουν διάφορα άλλα έκτακτα και θαυμαστά φαινόμενα.
Ασφαλώς η Εκκλησία αναμφισβήτητα αποδέχεται και τα άγια αντικείμενα και τις άγιες Εικόνες και την εκδήλωση ποικίλων φαινομένων της θείας Χάριτος διά μέσου αυτών, όμως χρειάζεται επίσης πολλή προσοχή και διάκριση, ιδίως στην εποχή μας, στην οποία, με την κυριαρχία του διαδικτύου, τέτοιες καταστάσεις προβάλλονται ταχύτατα και γίνονται αμέσως γνωστές. Ο μεγάλος Άγιος και προφήτης των ημερών μας, ο γέροντας Πορφύριος, παρατηρούσε ότι «αυτά τα σημεία… δεν είναι όλα θεϊκά. Μερικά απ’ αυτά τα προκαλεί ο διάβολος μέσω των ανθρώπων. Χρειάζεται προσοχή» [20]. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε ανάλογες περιπτώσεις, μήπως πίσω από αυτές δεν βρίσκεται το χέρι του Θεού, αλλά ο πονηρός και άνθρωποι που διακατέχονται από πνεύμα πλάνης και διάθεση αυτοπροβολής, αυτόκλητοι σωτήρες, που δεν υπηρετούν το θείο θέλημα, αλλά το ίδιον συμφέρον.
Έχοντας αυτά υπ’ όψιν εφιστούμε την προσοχή των πιστών της Εκκλησίας μας· να μην παρασύρονται από τους διαφόρων ειδών πλάνους και αγύρτες και ψευδοπροφήτες, οι οποίοι τους αποσπούν από τον κύριο σκοπό τους, την πρόοδο στην ορθόδοξη πίστη και την πνευματική ζωή, και στρέφουν την προσοχή τους σε αρρωστημένες καταστάσεις και σε δραστηριότητες και ενασχολήσεις που δεν ωφελούν σε τίποτε, αλλά μάλλον προξενούν θόρυβο και ταραχή και σκανδαλισμό και σχίσιμο του αρράφου χιτώνος της Εκκλησίας, δηλαδή του Χριστού.
Ας μένουμε πιστοί στην παράδοση που έχουμε παραλάβει μέσα στην Εκκλησία μας, ας αποφεύγουμε όσους αυτοαπομονώνονται και ας τιμούμε και υπακούμε στους Ποιμένες και Επισκόπους της Εκκλησίας μας, οι οποίοι αγρυπνούν υπέρ ημών, και ας επιδιώκουμε προ πάντων «τα της ειρήνης και τα της οικοδομής της εις αλλήλους» [21], για να αναπαύεται μέσα μας η Χάρη του Αγίου Πνεύματος· του Πνεύματος της Αληθείας, της Ειρήνης και της Ενότητος. Αμήν.
Με πατρικές ευχές και αγάπη
† Ο Αθηνών Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος
† Ο Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος
† Ο Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητος
† Ο Κασσανδρείας Νικόδημος
† Ο Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος
† Ο Σιδηροκάστρου Μακάριος
† Ο Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Ιωήλ
† Ο Αργολίδος Νεκτάριος
† Ο Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Τιμόθεος
† Ο Μεγάρων και Σαλαμίνος Κωνσταντίνος
† Ο Κεφαλληνίας Δημήτριος
† Ο Τρίκκης και Σταγών Χρυσόστομος
† Ο Καρπενησίου Γεώργιος
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Ωρεών Φιλόθεος
Εκ της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου
της Εκκλησίας της Ελλάδος
[1] Α’ Κορ. 12, 11
[2] Πρβλ. Ρωμ. 2, 13
[3] Γρηγόριος Παλαμᾶς, Ὑπέρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων
[4] Σοφ. Σολ. 7, 27
[5] Βλ. Β’ Πέτρ. 2, 1
[6] Βλ. Δευτ. 13, 2 κ.ἑ. καί 18, 20 κ.ἑ.
[7] Ἱερ. 23, 16
[8] ὅ.π.
[9] Ἱερ. 23, 21
[10] Βλ. Ἱερ. 23, 17
[11] Βλ. Ἰεζ. 13, 6-7 καί Μιχ. 3, 5 κ.ἑ.
[12] Βλ. Μιχ. 3, 7 καί Ἰεζ. 13, 9
[13] Ἰεζ. 13, 4
[14] Α’ Ἰω. 4, 1
[15] Μθ. 7, 15
[16] Βλ. Μθ. 7, 16
[17] Μθ. 24, 11-12
[18] Βλ. Ρωμ. 16, 17-18
[19] Βλ. Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς τόν πλούσιον καί τόν Λάζαρον, Λόγος 4ος, PG 48, 1010
[20] Ἕνας νά μέ ἀκούσει, Ἱ. Μ. Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, Μήλεσι Ἀττικῆς, σ. 65
[21] Ρωμ. 14, 19